Als je zazen-medidatie nuttig noemt
klopt er iets niet helemaal.
Zazen is niets bijzonders.
Je hoeft er niet eens dankbaar voor te zijn.
Wil je een boeddha worden?
Dat is zonde van de moeite.
Nu is gewoon nu.
Jij bent gewoon jij.
Als je een boeddha wilt worden
door zazen te beoefenen
is dat alsof je in een trein naar huis zit
en zoveel haast hebt om thuis te komen
dat je al binnen in de trein
begint te rennen.
[D]e geschiedenis heeft een stadium bereikt, waarin de morele mens, de complete mens, bijna zonder het in de gaten te hebben steeds verder inschikt om ruimte te maken voor de … commerciële mens, de mens met beperkte doelstellingen. Dit proces, dat gesteund wordt door de prachtige vorderingen van de natuurwetenschap, neemt gigantische proporties aan en verwerft zich een enorme kracht, en leidt daardoor tot een verstoring van het morele evenwicht van de mens, doordat zijn menselijke zijde steeds meer aan het zicht onttrokken wordt door de schaduw van zielloze organisatie.
Rabidranath Tagore, Nationalism, 1917
We have to know how to hold things lightly, and with joy. This enables us to be open to the flow of life. When we solidify, we lose so much.
Engaged in a relationship with our partner, our children, and with others in this world, we may solidify them by casting them in certain roles. That’s how we see them.
And after a while, we no longer experience the real person in the moment. We just see our projection of that person. Even though they are completely unique, and even though they may actually be transforming and changing within, we don’t see that any more, because all we see is our pattern. …
Then people get bored with each other, or at least they get kind of locked into a relationship which has lost its early vitality. …
That’s because we don’t experience the actual moment; we just experience our version of events.
In het voorjaar van 1992 werd Mimi Maréchal ziek. Ze aanvaardde haar situatie en de lichamelijke klachten in de daaropvolgende drie jaar met verbazingwekkende kalmte. Men zei haar wel eens:
‘Zen helpt je vast om de dood onder ogen te zien.’
Mimi antwoordde dan:
‘Nee, dat doet het niet, maar het onder ogen zien van de dood helpt me om zen te beoefenen.’
… things are conceived just as they are perceived. They are not even named. If I look at a cup, I give it a Chinese name while you English call it ‘cup’. … Actually, for all of us, the subject of these concepts simply sits here in total clarity on the table. We know what it is; we know its name. In Silent Illumination naming is of no concern.
To see things in this way in meditation is very valuable. Sitting together here we can discriminate men from women, Chinese from British, maybe even Welsh from English, older from younger. Such discriminations normally come along with some sort of judgement or valuation. Labels, names and so on are the roots of prejudice.
Categorisation usually generates inequalities in values with preferences and aversions, however subtle, drifting across the mind. Whenever such inequalities have taken hold, buddha-nature becomes invisible. When truly realised, buddha-nature is indivisible.
Of course, this is no simple matter and, furthermore, to consider a thief to be one’s father might engender a lot of trouble in the everyday world. Nonetheless, in the perspective of Silent Illumination, the basis of mind is seen to lack duality; dualistic functioning is a secondary, not a fundamental condition. We need to contemplate the practical significance of this.
‘Without any signs whatsoever, it illumines without any grasping, yet it still goes on knowing.’ The practitioner in Silent Illumination is not concerned with meaning and therefore grasps at nothing. He may see a bird fly through tbe sky. He does not deny that the bird has flown from one tree to another, yet this is not a focus of his concern. ‘As the Tibetans say, this is like ‘writing on water’. You move your finger across the water yet nothing remains. The thing has happened; now it has passed by. In silence, the practitioner knows buddha-nature, but there is no trace of this in his mind, no grasping, no discarding. There is brightness, silence, illumination. Rising from the cushion, he drinks a cup of tea, nothing remarkable; he just gets on with whatever needs to be done.
Wat is de werkelijkheid, die van het gehaaste, verongelijkte ik, of die van de
rustige constatering dat alles voorbijgaat –
behalve dat moment dat die duidelijk is?
Dit kan de beginvraag van een nieuw leven zijn, tenminste als…
Als je niet terugvalt in de durende onmin van je ik.
Als je tijd vrijmaakt om je hele zelf te leren kennen.
Het zelf dat er was vóór je geboorte en er is na je dood.
Dat vraagt inspanning en discipline,
dag aan dag, natuurlijk.
En je moet zóveel van jezelf houden
dat je je de tijden dat het niet lukt het niet kwalijk neemt.
Je bent immers nog niet héél,
alleen onderweg.
Dat onderweg zijn is fantastisch.
Iedereen heeft een uitstraling. Het belangrijkste is de innerlijke glimlach te cultiveren, de stilte van de persoonlijke actie, en daarmee een plaats te geven aan wat binnen ons allen ligt te wachten: het ontwaken van onze ware natuur!
Op verschillende basisscholen wordt met mindfulness gewerkt. In het hoofdstuk ‘Aandacht begint bij de adem’ uit ‘Stilzitten als een kikker’ van Eline Snel zegt Tim uit groep 2:
‘Ik vind het fijn om te ademen en voel me lekker zacht en uitgerust vanbinnen.’
Though poor, never poor
Though sick, never sick
Though aging, never aging
Though dying, never dying
Reality prior to division –
Herein lies unlimited depth
Kosho Uchiyama Roshi
het lichaam is gewend … – zolang het nog niet met meditatie in aanraking geweest is – dat het door de geest tegengewerkt wordt in wat het graag zou willen. De geest is altijd bezig , met alles om zich heen, met alles wat er gebeuren moet, kortom met het gewone leven dat we allemaal leven. In die aandacht van de geest is geen plaats voor de behoeften die het lichaam kent.
Het lichaam zou graag altijd in de basis zijn, dichtbij het grote mysterie, het onbegrijpelijke, het tijdloze. Dat is nog niet het mysterie zelf – wij zijn allemaal dat mysterie – maar voor het lichaam is de bekkenbasis daar het dichtst bij. Dus we moeten het lichaam, langzamerhand de kans geven om het leven wat het heeft – ook al heeft het altijd tegenstand – volledig te leven.
Het is dus het vrijlaten van iets dat gekooid is, het opnieuw bevestigen dat je een heel mens bent. Maar de oerkern die erin verborgen is, houdt niet op als je lichaam opgebruikt is en teruggaat naar de aarde. … Als dat eenmaal tot je doorgedrongen is gaat de oefening veel makkelijker – als je gewoon uitgaat van het feit dat je een bepaalde tijd van leven hebt, maar al die tijd dat je op aarde bent, dat je dit lichaam hebt, óók dat eeuwige beginsel bent.
De meditatie draait erom dat je, tijdens die tijdelijke fase, die je doorloopt van geboorte tot dood, die eeuwige mens in jezelf ervaart – niet wegzet als ‘god’ of ‘brahman ‘of ‘tao’, maar dat die een werkelijkheid voor je is. Daar gaat het om. … Het gaat erom de tijd die je gegeven is – dat je je lichaam hebt, en de mogelijkheden van lichaam en de mogelijkheden van het bewustzijn, zó te gebruiken dat je niet alleen dat eeuwige [het mysterie] in jezelf erváárt, maar er ook een uitdrukking van bent.
Maarten Houtman